ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ GARY MESIBOV

Ο κυριος Gary Mesibov αναίρεσε όλα όσα ήξερα ή πίστευα  πως ξέρω για τους ανθρώπους  που δικαίως έχουν κατακτήσει ένα είδος διασημότητας, συγκεκριμένα εδώ επιστημονικής.Από τους κορυφαίους στον κόσμο σε ζητήματα αυτισμού με ένα τεράστιο έργο που περιλαμβάνει εκπαιδευτικά προγράμματα,με μεγάλο όγκο δημοσιεύσεων,με εξέπληξε ευχάριστα. Δέχτηκε αμέσως να δώσει συνέντευξη, μου έκανε την τιμή να τον αποκαλώ με το μικρό του όνομα και δεν υπήρξε ούτε μια στιγμή που να αφήσει να υπονοηθεί πως δεν ανήκει στους κοινούς θνητούς. Απλός,λιτός,σαφής και πάνω απ’ όλα ανθρώπινος. Από εκείνη την πάστα ανθρώπων που η ψυχή τους ζεσταίνεται μ΄ ένα χαμόγελο, που θεωρούν ως ύψιστη ανταμοιβή να δουν ένα παιδί με αυτισμό να προχωράει, να γίνεται λειτουργικό, να  εξελίσσεται. Όση ώρα κράτησε η συνέντευξη είχα την αίσθηση πως μιλούσα μ’ έναν αληθινό τζέντλεμαν, με μια προσωπικότητα της εποχής μας που μετράει λέξεις όπως αφοσίωση, αισιοδοξία, ελπίδα.

• Ξέρω πως έχετε ασχοληθεί με εκπαιδευτικά προγράμματα γονιών με παιδιά με αυτισμό.Θα θέλατε να μας εξηγήσετε πως δουλεύουν αυτά τα προγράμματα;

               Υπάρχουν πολλά είδη εκπαιδευτικών προγραμμάτων που κάνουμε για τους γονείς. Το ατομικό πρόγραμμα που αφορά ένα συγκεκριμένο παιδί με αυτισμό. Μετά τη διάγνωση, οι γονείς έχουν την ευκαιρία να έρθουν  για 4 ή 6 συνεδρίες, κατά την διάρκεια των οποίων τους βοηθούμε να κατανοήσουν τι είναι ο αυτισμός και απαντάμε σε οποιαδήποτε ερώτηση τους σχετικά με αυτό. Επίσης μαθαίνουν για το παιδί τους και πως να δουλέψουν μαζί του, ποιες στρατηγικές  είναι αποτελεσματικές. Αυτό είναι ένα ατομικό πρόγραμμα μόνο για μια οικογένεια και ειδικά για το παιδί τους.  Ύστερα , έχουμε ομάδες γονέων. Οι ομάδες γονιών μπορεί να ασχολούνται με ειδικά θέματα όπως η επικοινωνία, η εφηβεία, η εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες ή οι εκπαιδευτικές στρατηγικές. Στις ομάδες οι γονείς έρχονται και μαθαίνουν σύγχρονες πληροφορίες και ερευνητικά ευρήματα για τον αυτισμό και έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν και να απαντηθούν οι ερωτήσεις τους. Επίσης, έχουμε μερικές ομάδες γονιών, οι οποίες επικεντρώνονται στις ανάγκες των γονιών, σε γονεϊκά θέματα, στα συναισθήματα τους, στο πως θα βοηθήσουν άλλα παιδιά που μπορεί να υπάρχουν στην οικογένεια, πως θα βρουν ισορροπία στη ζωή τους, πως θα διατηρήσουν περισσότερο θετική στάση και αντίληψη. Αυτό λοιπόν είναι ένα άλλο είδος ομάδας. Ακόμη,μερικές φορές οργανώνουμε ομαδικά σεμινάρια γονιών, όπου διδάσκουμε εμείς μερικές από αυτές τις εξειδικευμένες στρατηγικές, τις οποίες ονομάζουμε  δομημένη διδασκαλία. Αυτά λοιπόν είναι τα διάφορα είδη προγραμμάτων που εφαρμόζουμε.

• Ποια είναι τα πιο σημαντικά κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς; Εννοώ προβλήματα στην κοινότητα.

                Ποια είναι;….Νομίζω….υπάρχουν πολλά σημαντικά. Ίσως το πιο σπουδαίο είναι να αποκτήσουν επίγνωση του αυτισμού και γνώση σχετικά με αυτόν, ώστε να μπορέσουν να πάρουν την κατάλληλη βοήθεια που χρειάζονται… και επίπλεον να μπορέσουν να γίνουν τα παιδιά τους αποδεκτά σε ορισμένα σχολικά προγράμματα ή προγράμματα αναψυχής. Επίσης σε προγράμματα στην κοινότητα, αθλητικά προγράμματα όπου πιθανόν να απαιτείται λίγη περισσότερη κατανόηση και λίγη περισσότερη βοήθεια…Νομίζω ότι αυτές είναι οι μεγαλύτερες ανάγκες στο πλαίσιο της κοινότητας.

• Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά με αυτισμό να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους σε περίπτωση πένθους;

               Μμμ…Χμμ…Νομίζω με παρόμοιο τρόπο που διαχειριζόμαστε όλα τα συναισθήματα.Τα παιδιά  με αυτισμό εχουν συναισθήματα όπως και  οι υπόλοιποι. Αλλά μερικές φορές, ο τρόπος που τα εκφράζουν τα κάνει ασυνήθιστα ή  προσβάλλουν άλλους ανθρώπους. Έτσι προσπαθούμε να τα βοηθήσουμε να αποκτήσουν καλύτερη κατανόηση για συναισθήματα που άλλοι ανθρωποι μπορεί να έχουν σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Ύστερα προσπαθούμε να τους διδάξουμε κάποιες εναλλακτικές στρατηγικές, οι οποίες μπορεί να είναι κοινωνικά περισσότερο κατάλληλες για την έκφραση των συναισθημάτων τους.

• Θα  θέλατε να μοιραστείτε  μαζί μας μια στιγμή της καριέρας σας που δεν θα ξεχάσετε ποτέ;

             Μια στιγμή που δεν θα ξεχάσω ποτέ…Αα..Για να δούμε…σίγουρα υπάρχουν πολλές αξέχαστες στιγμές

• Είμαι βέβαιη….

               Νομίζω μια…μια συγκεκριμένη…μια που ξεχωρίζει…Νομίζω…επειδή έχω δουλέψει για μεγάλο χρονικό διάστημα…και ένα μερος του προγράμμματός μας αφορά σε παιδιά όλων των ηλικιών…νομίζω ότι μια περίπτωση που ξεχωρίζει είναι αυτή ενός ατομου με αυτισμό, με το οποίο είχα δουλέψει και προσλήφθηκε σε μια δουλειά. Έπρεπε λοιπόν να εργαστεί και είχα δουλέψει μαζί του από τότε που ξεκίνησα και τον γνώριζα από τότε που ήταν 3-4 ετών. Το να δω αποτελέσματα όλων αυτών των ετών μάθησης και εκπαίδευσης,ώστε να βγει έξω και να γίνει ένα πετυχημένο άτομο στην κοινότητα, αυτό είναι σίγουρα αξιοσημείωτη στιγμή για μένα.

• Καταλαβαίνω.Η ερώτηση μου βασίζεται στην άγνοια. Τα παιδιά με αυτισμό έχουν  επίγνωση της διαφορετικότητας τους;

          Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Και όταν υπάρχει μια καλή ερώτηση υπάρχει και μια καλή απάντηση. Νομίζω ότι εξαρτάται. Υπάρχουν μερικά άτομα με αυτισμό που έχουν τρομερή επίγνωση της διαφορετικότητάς τους. Μάλιστα αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα τους διότι θέλουν τόσο πολύ να είναι σαν τους άλλους ανθρώπους αλλά ταυτόχρονα καταλαβαίνουν τόσο καλά ότι δεν είναι, ότι είναι διαφορετικοί και δεν γνωρίζουν πως να ξεπεράσουν το ότι είναι διαφορετικοί. Αυτό τους φέρνει μεγάλη θλίψη. Αλλά υπάρχουν και άλλα άτομα με αυτισμό  που δεν αντιλαμβάνονται καθόλου αυτή τη διαφορά….νομίζουν ότι είναι όπως οι άλλοι, οι υπόλοιποι… δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα,  καμιά διαφορά. Άρα εξαρτάται από άτομο σε άτομο.

• Εκτός από την οικογένεια και τους θεραπευτές, υπάρχουν άλλα σημαντικά πρόσωπα για ένα παιδι με αυτισμό;

            Σημαντικά πράγματα για να δουλέψουν με τον αυτισμό;

• Ναι

            Εκτός από την οικογένεια και τι άλλο;

• Εκτός από την οικογένεια και τους θεραπευτές τους

           Νομίζω ότι οι δάσκαλοι τους σίγουρα είναι σημαντικοί για αυτά. Ξέρετε… και όλα τα πρόσωπα που δουλεύουν μαζί τους στο σχολείο…. ύστερα εν μέρει εξαρτάται από το άτομο με αυτισμό. Νομίζω ότι ο καθένας που είναι ευγενικός και που έχει τη διάθεση να περάσει κάποιο  χρόνο μαζί τους, να τα γνωρίσει και να δημιουργήσει μια σχέση… μπορεί να γίνει πολύ σημαντικός γι΄ αυτά. Μερικά παιδιά με αυτισμό είναι πιο τυχερά γιατί έχουν περισσότερα τέτοια πρόσωπα στη ζωή τους σε σύγκριση με άλλους. Εν δυνάμει… ο καθένας μέσα στην κοινότητα μπορεί να γίνει σημαντικός.

• Μερικά παιδιά με αυτισμό ακούνε τον ένα γονιό και αγνοούν  παντελώς τον άλλο. Γνωρίζουμε γιατί αυτό συμβαίνει και τι μπορεί να κάνει ο «αγνοημένος» γονιός;

             Τα παιδιά με αυτισμό έχουν συμπεριφορές που είναι πολύ περιορισμένες.Και μερικές φορές οι περιοριστικές συμπεριφορές μπορεί να περιλαμβάνουν το να νιώθει κανείς άνετα ή να είναι με άτομα σε συγκεκριμένες καταστάσεις και να κάνουν συγκεκριμένα πράγματα μαζί. Ένα άλλο φαινόμενο που μοιάζει με αυτό, ίσως αυτές οι λέξεις να σας μπερδέψουν αλλά μην ανησυχείτε, είναι η «επιλεκτική βωβότητα», που σημαίνει ότι μιλούν μόνο σε συγκεκριμένα πλαίσια και με συγκεκριμένα άτομα… και δε μιλούν σε άλλα πλαίσια. Μπορεί να μιλήσουν πολύ ελεύθερα και άνετα στο σπίτι με τη μητέρα τους αλλά ο δάσκαλος μπορεί να θεωρεί ότι το παιδί δεν είναι ικανό να μιλήσει μόνο και μόνο επειδή δεν μιλάει στο σχολείο. Έτσι, μερικές φορές συμπεριφέρονται κατ’ αυτό τον πολύ περιοριστικό τρόπο. Νομίζω ότι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό είναι να προσπαθήσουμε να τα παρακολουθήσουμε σε διαφορετικά πλαίσια με διαφορετικούς ανθρώπους και να προσπαθήσουμε να παρατηρήσουμε μερικά από τα πράγματα που απολαμβάνουν να κάνουν και μερικά από τα πράγματα που τους ενδιαφέρουν περισσότερο και σε ποιο μερος. Και ύστερα ο άλλος γονιός μπορεί να ξεκινήσει να κάνει μαζί με το παιδί κάποια από αυτά τα πράγματα εκεί, π.χ. να παίζει με τον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή ή με την μπάλα ή με την άμμο,  το νερό ή να πάει μια βόλτα….Να προσπαθήσει να βρει…

• Κάτι ενδιαφέρον;

            Να βρει πράγματα που ενδιαφέρεται να κάνει με κάποια άλλα πρόσωπα και να τα χρησιμοποιήσει στην αρχή για να νιώσει το παιδί άνετα.

• Η συναισθηματική σύγχυση κατά τη διάρκεια  της εφηβείας είναι μια δύσκολη κατάσταση. Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τους γονείς να κατανοήσουν τις πραγματικές ανάγκες  των παιδιών τους;

              Είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς τις πραγματικές ανάγκες κάθε εφήβου, είτε με αυτισμό είτε όχι.

• Αυτό είναι αλήθεια.

             Νομίζω….πως είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς τις ανάγκες ενός παιδιού με αυτισμό. Έτσι, όταν αυτό το παιδί φτάνει στην εφηβεία, είναι σχεδόν διπλό πρόβλημα. Λοιπόν, ένα πράγμα που έχω να πω σε ένα γονιό είναι πως, ότι έχουμε ανακαλύψει, ότι αποτελεί ανάγκη του παιδιού πριν την εφηβεία, είναι αποτελεσματικό στο να μπορέσει ο γονιός να αναπτύξει και να διατηρήσει τη σχέση. Αυτά τα πράγματα αλλάζουν στην εφηβεία αλλά δεν εξαφανίζονται. Έτσι οι γονείς μπορούν να εφαρμόσουν κάποιες από τις τεχνικές ή κάποιες ιδέες που χρησιμοποιούσαν και πριν, να μην εγκαταλείψουν αυτές τις ιδέες. Και το άλλο πράγμα που οφείλουμε να θυμόμαστε είναι ότι, παρόλο που το παιδί έχει αυτισμό, η εφηβεία είναι μια περίοδος κατά την οποία το παιδί θέλει περισσότερη ανεξαρτησία, και αυτό ισχύει και στα παιδιά με αυτισμό. Ίσως να τους δίνουμε περισσότερο χώρο ή να προσπαθούμε να βρούμε δραστηριότητες που μπορούν να τα κάνουν πιο ανεξάρτητα και να αναπτύξουμε ή να καλλιεργήσουμε αυτές τις δραστηριότητες. Να προσπαθήσουμε να τους δώσουμε περισσότερο χρόνο για τον εαυτό τους. Νομίζω ότι αυτά είναι σημαντικά πράγματα για φυσιολογικά παιδιά κατά τη διάρκεια της εφηβείας και το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του αυτισμού. Είναι πολύ σημαντικό αν πριν την εφηβεία μπορούμε να καλλιεργήσουμε τη φυσική δραστηριότητα π.χ. με το να κάνουν περιπάτους ή να πηγαίνουν για κολύμπι και άλλα προγράμματα άσκησης. Το να τους δίνουμε περισσότερες ευκαιρίες για τέτοια πράγματα κατά τη διάρκεια της εφηβείας, μπορεί μερικές φορές να κάνει τη περίοδο αυτή πιο εύκολη.

• Στον όποιο ελεύθερο χρόνο σας , πως καταφέρνετε να κρατήσετε απόσταση από τη συναισθηματική εμπλοκή σας με αυτά τα παιδιά;

                  Είναι δύσκολο, πρώτα απ’ όλα νομίζω στον αυτισμό, όπως και σε όλα τα πράγματα, υπάρχουν θετικά και αρνητικά κομμάτια. Προσπαθώ να υπενθυμίζω στον εαυτό μου τα θετικά κομμάτια. Νομίζω ότι είμαι αισιόδοξος για τα πράγματα που τα άτομα με αυτισμό μπορούν να φέρουν σ΄ εμένα και στις οικογένειές τους καθώς και στη συνεισφορά τους όπως και την πρόοδο που μπορεί να έχουν.

• Αυτά είναι τα καλά στοιχεία.

                  Ναι, αυτά είναι τα καλά στοιχεία. Παρόλο που υπάρχουν και στιγμές μεγάλης πίεσης και συναισθηματικής εξάντλησης. Προσπαθώ να θυμάμαι τη θετική  συνεισφορά τους, γιατί ο κόσμος είναι τόσο καλύτερος ακριβώς επειδή υπάρχουν άτομα με αυτισμό, παρά τις όποιες δυσκολίες. Προσπαθώ να μην παρεκκλίνω από αυτή την οπτική γωνία θέασης των πραγμάτων.

• Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με άτομα με αυτισμό;

                   Πάντοτε με ενδιέφερε να δουλεύω με παιδιά και κυρίως με παιδιά που έχουν ειδικές ανάγκες. Νομίζω ότι τα δυο πράγματα που με τράβηξαν στον αυτισμό είναι πρώτα από όλα το ότι, όταν δεν ήξερα με ποια ακριβώς παιδιά με ειδικές ανάγκες ήθελα να δουλέψω, εξεπλάγην από το πόσα πολλά στοιχεία από διαφορετικές αναπηρίες βρίσκει κανείς στον αυτισμό. Σκέφτηκα ότι αυτή θα ήταν μια καλή ευκαιρία να δουλέψω με ένα ευρύ φάσμα και με μεγάλη ποικιλία παιδιών. Αν μπορούσα να μάθω να δουλεύω αποτελεσματικά με αυτά τα παιδιά, τότε πιθανότατα θα μπορούσα να δουλέψω σχεδόν με κάθε παιδί. Έμοιαζε λοιπόν να είναι μια καλή ευκαιρία να μάθω πολλά. Και ύστερα, προσφερόταν αυτή η ευκαιρία εδώ, στο TEACCH στη Βόρεια Καρολίνα που είναι το μοναδικό από όλα τα προγράμματα με τα οποία έχω έρθει σε επαφή, που δούλευε με παιδιά όλωντων ηλικιών σε όλα τα διαφορετικά πλαίσια. Μου άρεσε πραγματικά η ιδέα της δημιουργίας μιας συντονισμένης προσέγγισης,που θα βοηθά τα παιδιά και τις οικογένειές τους σ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.Θα μπορούσα να δουλέψω με παιδιά προσχολικής ηλικίας, με εφήβους, με παιδιά σχολικής ηλικίας και ενήλικες.

• Τι να περιμένει ένας γονιός παιδιού με σύνδρομο ASPERGER για το μέλλον;

                    Οι έρευνες έχουν βελτιωθεί, οι άνθρωποι είναι δυνατόν να ζουν ανεξάρτητα και νομίζω ότι αυτή η τάση μπορεί να συνεχιστεί. Έτσι πιστεύω ότι μπορούν να περιμένουν πως το παιδί τους θα μπορεί άνετα να ζήσει μια πιο φυσιολογική ζωή  και θα υπάρξουν καλύτερα εκπαιδευτικά προγράμματα και ευκαιρίες.

• Και πως ανακοινώνετε τα δυσάρεστα νέα, εννοώ στους γονείς, στην οικογένεια;

              Το γεγονός ότι το παιδί έχει αυτισμό; Νομίζω ότι το ανακοινώνουμε με ειλικρινεία. Δίνουμε στους γονείς όλες τις πληροφορίες που έχουμε και οτιδήποτε γνωρίζουμε. Πιστεύω ότι μέχρι να τους ενημερώσουμε δεν είναι τελείως ανενημέρωτοι. Έτσι όταν έχουμε ήδη κάνει κάποια εκτίμηση στο παιδί, συναντάμε τους γονείς, συζητάμε τι εξετάζουμε και τι ψάχνουμε. Και επίσης προσπαθούμε να διασφαλίσουμε ότι όταν τους λέμε τα νέα, τους δίνουμε επίσης πληροφορίες για το τι είναι διαθέσιμο και πως μπορεί να τις δυνατότητες του παιδιού τους. Ξερετε, αρκετα ενδιαφερον  είναι ότι υπαρχουν πραγματα που αλλαξαν τα τελευταια ισως δεκα χρονια,το ότι οι γονεις ταραζονται μαζι μας σημερα αν τους πουμε ότι το παιδι τους δεν εχει αυτισμο, ενώ πριν δεκα χρονια οι γονεις αναστατωνονταν εάν τους λεγαμε ότι το παιδι τους εχει αυτισμο.Τωρα όμως μπορουν να το βοηθήσουν γιατί έχουν ακούσει για τα προγράμματά μας και έχουν την πεποίθηση ότι μπορούμε να τους βοηθήσουμε και υπάρχει περισσότερη πληροφόρηση στο κοινό για τον αυτισμό. Έτσι δεν υπάρχει το ίδιο στίγμα. Ξέρετε, κάνουμε όσα σας ανέφερα για να βοηθήσουμε την οικογένεια όταν τους ανακοινώσουμε τα άσχημα νέα αλλά, για να είμαι ειλικρινής,υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι είναι πιο δυσαρεστημένοι και τα άσχημα νέα γι αυτούς είναι ότι το παιδί τους δεν εχει αυτισμό, γιατί γνωρίζουν ότι ακόμα το  παιδί τους έχει κάποιο πρόβλημα και δεν ξέρουν ποιο είναι το πρόβλημα και δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως βοήθεια τα προγράμματα μας και τις πληροφορίες σε τόσο μεγάλο βαθμό.

• Πως μπορεί η ψυχοθεραπεία να βοηθήσει παιδιά με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή ή με σύνδρομο ASPERGER;

                 Εξαρτάται από το πόσο οργανωμένη είναι η ψυχοθεραπεία. Παραδοσιακά, στην δική μου χώρα η ψυχοθεραπεία ακολουθεί την προσέγγιση της ενδοσκόπησης του ατόμου, κοιτάζοντας την ιστορία των σχέσεων με τους γονείς και πως αυτές επηρεάζουν την μετέπειτα συμπεριφορά τους.Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι πολύ βοηθητική με τα παιδιά με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή ή με σύνδρομο ASPERGER, καθώς δεν καταλαβαίνουν πως αυτό σχετίζεται με την συμπεριφορά τους και συχνά μπερδεύονται. Έτσι λοιπόν, εάν αυτό είναι που εννοείται με την ψυχοθεραπεία , μπερδεύει πιο πολύ τα άτομα με αυτισμό. Από την άλλη, το να βοηθάς τον κόσμο να λύσει τα καθημερινά προβλήματα συμβάλλει στο να καταλάβουν την οπτική γωνία άλλων ανθρώπων, η οποία καμιά φορά είναι διαφορετική από τη δική τους. Έτσι μπορούν να αναπτύξουν σχέδια και στρατηγικές που θα τους κάνουν πιο ευτυχισμένους. Έχουμε την τάση να χρησιμοποιούμε τον όρο συμβουλευτική για να τονίσουμε περισσότερο την προσέγγιση επίλυσης προβλημάτων σε άμεσα προβλήματα με συνέπεια η θεραπεία ή η αντιμετώπιση να είναι πολύ αποτελεσματική και πολύ βοηθητική.

• Πως η προσέγγιση TEACCH βοηθά τις επικοινωνιακές δυσκολίες αυτών των παιδιών;

                 Έχω γράψει ένα ολόκληρο βιβλίο γι αυτό το θέμα που έχει διάφορες τεχνικές. Θα το περιγράψω σε σύντομο χρονικό πλαίσιο. Γενικά, στα παιδιά που είναι πολύ μικρά βοηθάει να καταλάβουν τι είναι επικοινωνία και πέρι τίνος πρόκειται και πως μπορούν να πάρουν αυτό που θέλουν μέσω άλλων ανθρώπων. Έπειτα διδάσκοντάς τους στρατηγικές για να το καταφέρουν προσπαθούμε να τους δείξουμε ότι αυτές οι στρατηγικές είναι αποτελεσματικές. Αυτά είναι τα σημεία που εστιάζουμε όσον αφορά την επικοινωνιακή εκπαίδευση. Έχουμε άτομα που είναι περισσότερο επικοινωνιακά και είναι λίγο μεγαλύτερα  και ίσως περισσότερο ικανά από ότι στοχεύουμε στα πλαίσια της επικοινωνιακής εκπαίδευσης. Ακόμη προσπαθούμε να επιτευχθεί μια επικοινωνία αλληλεπίδρασης και να τους βοηθήσουμε να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά με άλλους ανθρώπους.

• Σύμφωνα με την άποψή σας, ποια είναι τα κυριότερα κριτήρια για τη Διαφοροδιάγνωση ανάμεσα στη διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή και το σύνδρομο ASPERGER;

                Πιστεύω ότι είναι ιδιαίτερα περίπλοκο. Νομίζω ότι ο χώρος της ψυχικής υγείας χρειάζεται καλύτερα κριτήρια. Οι κυριότεροι παράγοντες διαφοροποίησης σύμφωνα με τα διαγνωστικά συστήματα είναι στον τομέα της επικοινωνίας. Η επικοινωνία τους είναι καλύτερη και ο λόγος αναπτύχθηκε φυσιολογικά, χρησιμοποιώντας λέξεις σε ηλικία των 2,5 χρονών. Το θέμα είναι ότι οι περισσότεροι δεν χρησιμοποιούν αυτά τα κριτήρια. Έτσι είναι κυρίως τεχνικό το θέμα στο διαγνωστικό σύστημα. Συνεπώς, το πρόβλημα δημιουργείται όταν χρησιμοποιούνται σχετικά διαφορετικά κριτήρια όταν αναφέρονται στο σύνδρομο ASPERGER καθώς δεν γίνεται ξεκάθαρο τι εννοούν. Ας ελπίσουμε ότι με το επόμενο διαγνωστικό σύστημα θα υπάρχει ένας περισσότερο αποδεκτός ορισμός του συνδρόμου ASPERGER. Ίσως να μπορέσουμε να ξεκαθαρίσουμε αν πρόκειται  για μια ουσιαστική διαφοροποίηση ή αν απλά συλλέξουμε άτομα που έχουν μεγαλύτερο δείκτη νοημοσύνης στον επικοινωνιακό τομέα και να δημιουργηθεί η ανάγκη να δώσουμε διαφορετική ονομασία.

• Τι γίνεται με τα παιδιά μετά τον θάνατο των γονιών τους;

             Εξαρτάται από τι είδους στηρίγματα έχουν. Είναι ένα θέμα που σίγουρα απασχολεί και στεναχωρεί τους γονείς. Προσπαθούν να δημιουργήσουν και βάσεις έτσι ώστε να μπορούν να επιτευχθούν κάποια πράγματα που οι ίδιοι δεν κατάφεραν όσο ήταν εν ζωή. Μερικές φορές, τα αδέρφια είναι αυτά που αναλαμβάνουν αυτή την ευθύνη ή και πράγματα κοινωνικά. Ελπίζουμε, ότι οι γονείς, όσο είναι στη ζωή, να βοηθήσουν το παιδί να αναγνωρίσει και να εγκαθιδρύσει κάποια στηρίγματα που θα χρειαστεί. Και αργότερα, όταν αυτοί φύγουν από τη ζωή, ότι αυτές είναι οι βάσεις που θα το στηρίξουν.

• Ποιο είναι το ιδανικό πρόγραμμα παρέμβασης για ένα παιδί ηλικίας 3 χρονών και 7 χρονών;

Νομίζω ότι υπάρχει ένα ιδανικό πρόγραμμα αλλά πιστεύω ότι αυτό που είναι σημαντικόείναι  αυτό που κατορθώνει το πρόγραμμα παρέμβασης. Να μπορεί το παιδί να το καταλάβει και να ασχοληθεί με ενδιαφέρον, ενθουσιασμό και θέληση.

• Χορηγείτε φαρμακευτική αγωγή σε παιδιά με Δ.Α.Δ. και σε ποιες περιπτώσεις;

              Είμαι ψυχολόγος και όχι παιδίατρος αλλά επειδή έχουμε ιατρική Κλινική, μερκά από τα περιστατικά μας παίρνουν φάρμακα. Βασικά η χρήση της φαρμακευτικής αγωγής γίνεται για να μειώσει τα συμπτώματα που σχετίζονται με τον αυτισμό που είναι πιο βαριά και πιο εμφανή από το φυσιολογικό ή κανονικό παιδί και μετά αυτά τα συμπτώματα επηρεάζουν αυτή τη κατάσταση.Για παράδειγμα τα παιδιά με αυτισμό έχουν άγχος.Κάποια έχουν υπερβολικό άγχος, τόσο που επηρεάζει την ικανότητα τους να συμμετάσχουν σε κάποια δραστηριότητα, να πάνε σχολείο ή να κοιμηθούν.Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν φάρμακα συγκεκριμένα για την καταπολέμηση του άγχους.

• Ποια θα ήταν η πιο κατάλληλη επαγγελματική δραστηριότητα για κάποιον με σύνδρομο ASPERGER;

               Δεν θα μπορούσα να πω για μια δουλειά συγκεκριμένη. Κάποιοι είναι καλοί σε εσωτερικές δουλειές, κάποιοι όχι. Δεν νομίζω ότι υπάρχει συγκεκριμένη δουλειά. Νομίζω ότι είναι καλύτεροι σε δουλειές που απαιτούν κρίση, που υπάρχει αλληλεπίδραση με το κοινό σε καθημερινή βάση, σε δουλειές που απαιτείται οργάνωση και σταθερότητα όπως για παράδειγμα, δουλεύοντας σε βιβλιοθήκες, με υπολογιστές, αρχειοθετώντας δεδομένα, σε επιχειρήσεις και σε γραφεία. Κάποιοι είναι περισσότερο λειτουργικοί, τόσο που μπορούμε να τους συναντήσουμε και σε χώρους επιστημονικούς.

• Ποια είναι η σπουδαιότητα του παιχνιδιού;

            Το παιχνίδι πιστεύω είναι σημαντικό για κάθε παιδί. Μέσα από αυτό διασκεδάζουν και πολλές φορές φεύγει το άγχος τους. Το παιχνίδι συγκεντρώνει πολλές λειτουργίες που είναι πραγματικά σημαντικές για την ανάπτυξη. Είναι ιδιαίτερα σπουδαίο για παιδιά με αυτισμό να μάθουν πως να παίζουν και σίγουρα είναι κάτι που προσπαθούμε να τους το μάθουμε έτσι ώστε να τους δώσουμε την ευκαιρία να ζήσουν πιο ολοκληρωμένα και λειτουργικά.

• Σας  Ευχαριστουμε πολύ.

Και εγώ.